Briathra

Cúinne na Gramadaí 3
Briathar A. Chaite A. Láithreach A. Fháistineach Modh Coinníollach

Abair    dúirt mé        deirim            déarfaidh mé         déarfainn
Beir    rug mé          beirim           béarfaidh mé       bhéarfainn
Clois chuala mé       cloisim           cloisfidh mé          chloisfinn
Ith          d’ith mé          ithim             íosfaidh mé         d’íosfainn
Tabhair    thug mé         tugaim           tabharfaidh mé     thabharfainn
Tar tháinig mé       tagaim          tiocfaidh mé            thiocfainn
Téigh     chuaigh mé      téim              rachaidh mé              rachainn
   ní dheachaigh mé
an ndeachaigh sé?
Feic       chonaic mé    feicim          feicfidh mé                 d’fheicfinn
ní fhaca mé
an bhfaca tú?
Déan     rinne mé         déanaim     déanfaidh mé       dhéanfainn
ní dhearna mé
an ndearna tú?
Faigh     fuair mé        faighim        gheobhaidh mé      gheobhainn
   ní bhfuair mé                    ní bhfaighidh mé    ní bhfaighinn
   an bhfuair sí?                   An bhfaighidh tú? An bhfaighfeá?
Tá/Bí     bhí mé           táim/bím          beidh mé          bheinn
    ní raibh sí       níl sé/bíonn sé
an raibh tú?     an bhfuil sé?/
      an mbíonn siad?

Samplaí

Chonaic mé Síle aréir ach ní fhaca mé Peadar.
Déarfainn go mbeadh an bua ag Corcaigh sa chluiche sin.
An bhfuair sí na torthaí fós.? Ní dóigh liom go bhfuair sí.
Ní dheachaigh Tomás ar scoil inné.
Rachaimis go dtí an Astráil dá mbeadh go leor airgid againn.
An ndearna sibh an obair bhaile, a bhuachaillí? Ní dhearnamar fós, a mháistir.
An bhfaighidh tú an nuachtán dom? Gheobhaidh mé cinnte.
Bíonn sé ar scoil gach lá.
Rugadh Seán Ó Ríordáin sa bhliain 1916.
Ní dhéanfainn é sin ar ór nó ar airgead.

Cleachtaí

Níor (ith) mé mo lón inné.
An (déan: tú) an obair bhaile anocht?
(Tug: mé) cabhair dó gach lá.
Dá (tá) a lán airgid agam cheannóinn carr nua.
Ní (faigh: mé) an traein anocht ach (faigh: mé) an bus.
Ar (ith: sibh) bhur ndinnéar fós? Níor (ith: sinn)
An (téigh: tú) ar scoil inné? Ní (téigh: mé)

Freagraí ar ‘Cúinne na Gramadaí’ 6:

(i)agat (ii)de (iii)uatha (iv)aige . . . . orainn (v)inti (vi)fút (vii)chugainn.

Freagraí ar na Trialacha Teanga Comhthéacsúla:

A B

Táim . . . feicim . . .Tosaíonn . . .         (i)cúig céad fiche haon (fiche is a haon)
Cuirim . . . deir sé . . . bainim.             (ii)inti
                                                                 (iii)leis an
                                                                 (iv)mhaidin
                                                                 (v)drochsheasamh (c)