An Tuiseal Ginideach

An Tuiseal Ginideach

Cumtar an t-Ainm Briathartha ó fhréamh an bhriathair.

Úsáidtear an Tuiseal Ginideach:

(iNuair a thagann dhá ainmfhocal le chéile, bíonn an tarna ceann sa Tuiseal Ginideach (go háirithe nuair is úinéireacht a bhíonn i gceist.

Samplaí

an teach – cúl an tí

an bhean – cos na mná

Seán – mac Sheáin

Ó Conaill – Sráid Uí Chonaill

(ii Nuair a bhíonn ainmfhocal faoi réir ag Ainm Briathartha:

Samplaí

an chistin – ag glanadh na cistine

an doras – ag dúnadh an dorais

fear – ag marú na bhfear

bean – Sliabh na mBan

(iii Ar lorg chun, trasna, timpeall, cois etc.

Samplaí

an fharraige – chun na farraige

na tonnta – trasna na dtonnta

an áit – timpeall na háite

abhainn – cois abhann

(iv Ar lorg na réamhfhocal comhshuite: in aice, os comhair, tar éis, i rith etc.

Samplaí

an tine – in aice na tine

an fhuinneog – os comháir na fuinneoige

seachtain – tar éis seachtaine

an samhradh – i rith an tsamhraidh

N.B.    (a Is é ‘an’ foirm an ailt sa Tuiseal Ginideach, Uatha, firinscneach, m.sh, an cat – súile an chait; an t-éan – ag marú an éin.
            (b Is é ‘na’ foirm an ailt sa Tuiseal Ginideach, Uatha, baininscneach, m.sh., an bhróg – iall na bróige; an tsráid – trasna na sráide.
            (cCuireann an t-alt (anseimhiú (‘h’ar thúschonsan ainmfhocail (mura d, t, s a bhíonn i gceistsa Ghinideach, Uatha, firinscneach, m.sh., an capall – cos an chapaill; an manach – lámh an mhanaigh.
            (d Ní athraítear guta. m.sh., an t-asal – cos an asail; an t-iasc – boladh an éisc.
            (eCuireann an t-alt (na’h’ roimh ainmfhocal dar tús guta sa Tuiseal Ginideach, Uatha, baininscneach, m.sh., an oíche – lár na hoíche; an áit – timpeall na háite, etc.