An Saorbhriathar

Baintear úsáid as an saorbhriathar nuair nach mé, tú, sé/sí, sinn, sibh, siad a bhíonn i gceist. Is foirm neamhphearsanta den bhriathar atá sa Saorbhriathar, ie. ní luaitear an t-ainmní. Seo a leanas roinnt samplaí den Saorbhriathar:

(a) Dún

(i) Dúntar an fhuinneog gach oíche. (ie. dúnann duine éigin í ach ní fios dúinn cé hé, cé hí (nó cé hiad) an duine/na daoine a dhúnann an fhuinneog). (Aimsir Láithreach)
(ii) Dúnadh an fhuinneog aréir. (Aimsir Chaite)
(iii) Dúnfar an fhuinneog amárach. (Aimsir Fháistineach)
(iv) Dhúnfaí an fhuinneog dá mbeadh stoirm gaoithe ag séideadh. (Modh Coinníollach)

(b) Bris

(i)Bristear adhmad chuile lá.
(ii) Briseadh an fear leisciúil as a phost ach níor briseadh an fear seiftiúil.
(iii)Brisfear adhmad amárach.
(iv)Bhrisfí an fear sin as a phost dá mbeadh sé as láthair go minic.

(c) Ól

(i) Óltar a lán fíona sa Fhrainc ach ní óltar an méid sin de sa Rúis.
(ii) Óladh beoir agus uisce beatha ag an gcóisir aréir.
(iii) Ólfar buidéal fíona le linn an dinnéir amárach.
(iv) D’ólfaí crúiscín mór uisce dá mbeadh an ghrian ag scoilteadh na gcloch.

Abairtí Samplacha

Fuarthas corp na mná istigh san abhainn maidin inné.
Goideadh an t-airgead as an seomra ranga.
Tugadh le fios do Sheán nach raibh aon fháilte roimhe.
Dúnmharaíodh seisear i gCorcaigh i rith na bliana.
Rugadh an file Seán Ó Ríordáin sa bhliain 1916 agus cailleadh é sa bhliain 1977.
Ceannaítear an nuachtán sa siopa gach maidin ach ní cheannaítear é gach oíche.
Itheadh an mhilseog ach níor itheadh an t-iasc.
Fágadh Síle ina haonar ach níor fágadh Neasa.
Sábhálfar airgead le haghaidh na Nollag.
Tógfar dhá theach nua ar an láthair sin.

Na briathra Neamhrialta

             Láithreach          Caite        Fáistineach           Modh Coinníollach
Tá          táthar/níltear
Bí           bítear               bhíothas         beifear                     bheifí
Ith            itear              itheadh         íosfar                       d’íosfaí
Tar           tagtar              thángthas       tiocfar               thiocfaí
Téigh        téitear             chuathas         rachfar                     rachfaí
Déan       déantar            rinneadh        déanfar                      dhéanfaí
Faigh       faightear          fuarthas         gheofar/faighfear        gheofaí
Feic       feictear            chonacthas     feicfear                       d’fheicfí
Abair       deirtear           dúradh          déarfar                         déarfaí
Beir          beirtear           rugadh          béarfar                        bhéarfaí
Clois         cloistear         chualathas     cloisfear                      chloisfí
Tabhair    tugtar             tugadh           tabharfar            thabharfaí

Cleachtaí

(Bris) isteach i dtithe sa chomharsanacht ag an deireadh seachtaine.
(Faigh) corp an duine mhairbh ar thaobh na sráide aréir.
(Tabhair) cabhair dóibh dá lorgoidís í.
(Déan) gearán gach lá faoi dhrochstaid na mbóithre.
(Díol) an teach sin amárach.
Níor (fág) oiread agus duine amháin ar an oileán.
(Tóg) an corp go dtí an séipeal tráthnóna amárach.
An té atá thuas (ól) deoch air ach an té atá thíos (buail) cos air.
(Déan) smidiríní den chrúiscín bainne ar maidin.
(Tá) den tuairim anois gur gadaí is ea é.