An Cúigiú Díochlaonadh

Bunrialacha

Tá na hainmfhocail sa Chúigiú Díochlaonadh baininscneach agus firinscneach,
Críochnaíonn na hainmfhocail sa Chúigiú Díochlaonar ar ghuta (m.sh. lacha, cara, ionga, srl.) nó ar chonsan (m.sh. cathair, máthair, Nollaig, abhainn, srl).
Críochnaíonn na hainmfhocail ar chonsan leathan sa Tuiseal Ginideach Uatha (m.sh. an lacha  sciathán na lachan).

Sampla 1: An Cara (firinscneach)

Uatha:
T. Ainm: Tá an cara ag obair.
T. Tabh: ag ag gcara.
T. Gin: teach an charad.
Iolra:
T. Ainm: Tá na cairde ag obair.
T. Tabh: ag na cairde.
T. Gin: tithe na gcairde.

Sampla 2; An Abhainn (baininscneach)

Uatha:
T. Ainm: Tá an abhainn go deas.
T. Tabh: san abhainn.
T. Gin: bun na habhann.
Iolra:
T. Ainm: Tá na haibhneacha go deas.
T. Tabh: sna haibhneacha.
T. Gin: bun na n-aibhneacha.

Sampla 3: An Nollaig (baininscneach)

Uatha:
T. Ainm: Tá an Nollaig buailte linn.
T. Tabh: um Nollaig.
T. Gin: i rith na Nollag.
Iolra:
T. Ainm: Tá na Nollaigí buailte linn.
T. Tabh: um Nollaigí.
T. Gin: i rith na Nollaigí.
Cleachtaí

Scríobh amach na habairti seo a leanas gan na lúibíní:

Tá cos (an : chathaoir) briste.
Téann an bóthar trasna (an : chathair).
Cá bhfuil Aifreann (an : Nollaig) ar siúl?
Bhí sé ag féachaint isteach trí pholl (an : eochair).
Tá (na : máthair) go léir ag cóisir (an : Nollaig)

N.B. Na hAinmfhocail Neamhrialta

Tá deich gcinn d’ainmfhocail neamhrialta sa Ghaeilge. Is mar seo a leanas a athraíonn siad

Tuis. Ainm. (uatha) /Tuis. Gin. (Uatha)/ Tuis. Ainm.(Iol)/Tuis.Gin. (Iol.)

an bhean  cos na mná  na mná cosa na mban
an teach  fear an tí  na tithe
an mhí  i rith na míosa  na míonna
an lá  lár an lae  na laethanta
an deoch  ag ól na dí  na deochanna
an leaba  cois na leapan  na leapacha
Dia  ar son Dé  na Déithe
an deirfiúr  cos na deirféar  na deirfiúracha
an talamh  cumann na talún  na tailte
an tsiúr  carr na siúrach  na siúracha